Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar; 2024;16(1):146-158
Gaslighting ve Kişilerarası İlişkiler: Sistematik Derleme Çalışması
B Akdeniz,H Cihan
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi,Ankara
Gaslighting failin mağdurun aklından şüphe etmesini sağlayan, gerçeklik algısını sorgulatan ve kişinin delirdiğini
düşündüren bir manipülasyon tekniğidir. Gaslighting’in bir evlilik sendromu olduğu düşünülse de gaslighting
sadece evliliklerde değil bütün ilişkilerde ortaya çıkabilmektedir. Bu derleme çalışmasının amacı da gaslighting ve
ilişkiler üzerine yapılan çalışmaları sistematik olarak derlemek, hangi tür ilişkilerde gaslighting görüldüğünü ve
bunun çıktılarının neler olduğunu ortaya koymaktır. Araştırmada Scopus, PubMed, Cochrane Library, TRDizin ve
Web of Science veri tabanları kullanılmıştır. Sistematik derleme PRISMA kriterlerine göre yürütülmüştür. Veri
tabanlarında taratılmak üzere Türkçe ve İngilizce dilinde ‘‘gaslighting’’, ‘‘gaslight’’’ ‘relationship/ilişkiler’’ terimleri
anahtar kelime olarak kullanılmıştır. Veri tabanlarından 97 çalışmaya ulaşılmış, 31 çalışma görüntülenmiş ve
bunların 17 tanesi çalışmaya dahil edilmiştir. Araştırmaların çoğu ABD kaynaklıdır. Çalışma bulguları
gaslighting’in sağlık, politika, romantik ve sosyal ilişkiler gibi birçok farklı alanda ortaya çıkabildiğini göstermiştir.
İlişkilerde mağdurun ve failin kişiliğinin, partner bağımlılığının ve ilişkideki güç dengesinin gaslighting’i etkileyen
unsurlar olduğu görülmüştür. Ayrıca alanyazında, gaslighting ile ilgili araştırmaların çok sınırlı sayıda olduğu
bulgusuna erişilmiştir. Özellikle Türkçe kaynaklarda, gaslighting’e maruz kalmış kişileri doğrudan konu alan nicel
veya nitel çalışma bulgularına rastlanamamıştır. Bunun nedeninin, Türkiye'de henüz gaslighting konusunda
ölçekli bir çalışma yapılmamış olmasıyla ilişkili olduğu düşünülmüştür.
Gaslighting and Interpersonal Relationships:Systematic Review
Gaslighting failin magdurun aklindan süphe etmesini saglayan, gerçeklik algisini sorgulatan ve kisinin delirdigini
düsündüren bir manipülasyon teknigidir. Gaslighting’in bir evlilik sendromu oldugu düsünülse de gaslighting
sadece evliliklerde degil bütün iliskilerde ortaya çikabilmektedir. Bu derleme çalismasinin amaci da gaslighting ve
iliskiler üzerine yapilan çalismalari sistematik olarak derlemek, hangi tür iliskilerde gaslighting görüldügünü ve
bunun çiktilarinin neler oldugunu ortaya koymaktir. Arastirmada Scopus, PubMed, Cochrane Library, TRDizin ve
Web of Science veri tabanlari kullanilmistir. Sistematik derleme PRISMA kriterlerine göre yürütülmüstür. Veri
tabanlarinda taratilmak üzere Türkçe ve Ingilizce dilinde ‘‘gaslighting’’, ‘‘gaslight’’’ ‘relationship/iliskiler’’ terimleri
anahtar kelime olarak kullanilmistir. Veri tabanlarindan 97 çalismaya ulasilmis, 31 çalisma görüntülenmis ve
bunlarin 17 tanesi çalismaya dahil edilmistir. Arastirmalarin çogu ABD kaynaklidir. Çalisma bulgulari
gaslighting’in saglik, politika, romantik ve sosyal iliskiler gibi birçok farkli alanda ortaya çikabildigini göstermistir.
Iliskilerde magdurun ve failin kisiliginin, partner bagimliliginin ve iliskideki güç dengesinin gaslighting’i etkileyen
unsurlar oldugu görülmüstür. Ayrica alanyazinda, gaslighting ile ilgili arastirmalarin çok sinirli sayida oldugu
bulgusuna erisilmistir. Özellikle Türkçe kaynaklarda, gaslighting’e maruz kalmis kisileri dogrudan konu alan nicel
veya nitel çalisma bulgularina rastlanamamistir. Bunun nedeninin, Türkiye'de henüz gaslighting konusunda
ölçekli bir çalisma yapilmamis olmasiyla iliskili oldugu düsünülmüstür